همانطور که در مقاله “دامنه نوسان سهام چیست؟” توضیح دادیم ، دامنه نوسان عادی اکثر سهام در بازارهای بورس و فرابورس ( به جز بازار پایه ) ۵ درصد تعیین شده است اما بنا به دلایل مختلف یک سهم می‌تواند در روز نوسانی بالاتر از این دامنه داشته باشد. به طور کلی معاملات یک سهم به دلایل مختلفی می‌تواند متوقف شود که ۵ دلیل اصلی آن که بر گرفته از “دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران” می باشد، به شرح زیر است.

۵ حالتی که دامنه نوسان قیمت را تغییر می دهد:

۱) اگر قیمت پایانی یک سهم طی ۵ روز معاملاتی متوالی بیش از ۲۰ درصد نوسان داشته باشد، نماد این سهم به مدت ۶۰ دقیقه متوقف می‌شود و سپس معاملات با همان محدوده نوسان قبلی از سرگرفته می‌شود. (به عبارتی در این حالت تغییری در دامنه نوسان روز جاری سهم رخ می دهد)

۲) اگر قیمت پایانی یک سهم طی ۱۵ روز معاملاتی متوالی بیش از ۵۰ درصد نوسان تغییر مثبت یا منفی داشته باشد، معاملات سهم متوقف شده و شرکت باید کنفرانس اطلاع‌رسانی برگزار کرده و در آن کنفرانس به ابهامات و سوالات مطرح شده پاسخ دهد و نتایج آنرا حداکثر ۲ روز کاری بعد باید در اطلاعیه‌ای در سامانه کدال منتشر کند. در هنگام بازگشایی بعد از کنفرانس، سهم در دامنه مجاز مثبت و منفی ۵ نسبت به قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی، باصطلاح کشف قیمت خواهد شد . پس از مشخص شدن قیمت روز سهم متوقف شده و مجدد معاملات نماد مذکور بر اساس قیمت کشف شده در دامنه مثبت و منفی ۵ از سر گرفته می‌شود. در چنین حالتی ممکن است یک سهم در یک روز بین -۱۰ تا +۱۰ نوسان داشته باشد.

۳) افشای اطلاعات بااهمیت یکی دیگر از دلایل توقف معاملات یک سهم است. اگر این اطلاعات از نوع (ب) یا کم اهمیت‌تر باشد، سهم در همان روز یا حداکثر روز معاملاتی بعد با همان محدودیت دامنه نوسان همیشگی سهم، کشف قیمت و بازگشایی می‌شود.
اما اگر اطلاعات از نوع (الف) باشد، نماد در روز معاملاتی بعد، بدون محدودیت دامنه نوسان کشف قیمت و بازگشایی خواهد شد. در چنین حالتی ممکن است یک سهم نوسانی بالاتر از حد معمول داشته باشد.

۴) مجمع عمومی عادی سالیانه نیز ۲ تا ۵ روز موجب بسته شدن یک نماد می‌شود. اگر سود نقدی در مجمع تقسیم شده باشد، هنگام بازگشایی قیمت سهم به اندازه سود نقدی کاهش پیدا می‌کند. در این حالت نیز کشف قیمت بدون محدودیت دامنه نوسان خواهد بود.

نکته : اگر مجمع عمومی عادی سالیانه به منظور تصویب صورت‌های مالی و تقسیم سود نباشد، بازگشایی و کشف قیمت با محدودیت دامنه نوسان خواهد بود.

۵) وقتی شرکتی قصد افزایش سرمایه داشته باشد، یک مجمع عمومی فوق‌العاده تشکیل می‌دهد و این موضوع باز هم نماد را بین ۲ تا ۵ روز کاری متوقف می‌کند. هنگام بازگشایی قیمت سهم با توجه به میزان افزایش سرمایه کاهش پیدا کرده و بازگشایی و کشف قیمت بدون محدودیت دامنه نوسان انجام خواهد شد.

۳ روز خاص بدون دامنه:

بر اساس مقررات و چارچوب‌های تعریف‌شده در بازار سرمایه، در برخی از روزهای خاص به دلیل رخ دادن بعضی از رویدادهای مهم برای شرکت، قانون دامنه مجاز نوسان برداشته شده و سهم می‌تواند بدون نوسان قیمت در بازار معامله شود. سه روز خاص و حائز اهمیت وجود دارد که در ادامه این بخش به آن‌ها می‌پردازیم:

1. بازگشایی سهام بعد از مجمع عمومی عادی سالانه برای تقسیم سود.
2. بازگشایی سهام پس از مجمع فوق‌العاده به‌منظور کاهش یا افزایش سرمایه.
3. بازگشایی سهام پس از اعلام افزایش یا کاهش سود هر سهم یا همان EPS به‌ شرط آنکه از ۲۰ درصد بیشتر باشد.

به جز این موارد، عدم انتشار گزارش‌های مالی و شفاف‌سازی نیز منجر به مسدود و متوقف شدن نمادهای بورسی می‌گردد که مدت زمان بسته‌بودن آنها به نظر ناظر بازار بستگی دارد. همچنین دلایل توقف و بازگشایی نماد شرکت ها را می توانید در مقاله “همه چیز درباره توقف و بازگشایی نمادهای بورسی و فرابورسی” مطالعه نمایید.