مستند تاریخ بورس ایران

بورس در جهان برای اولین بار در ابتدای قرن هفدهم میلادی و در آمستردام هلند راه اندازی شد و کمپانی هند شرقی نیز در واقع به عنوان اولین شرکت عرضه کننده سهام در بورس شناخته می شود. تاریخ بورس ایران نیز بر می گردد به سال ۱۳۱۵ هجری شمسی.

در ایران نیز اولین بار در سال ۱۳۱۵ هجری شمسی بورس راه اندازی شد. در واقع در سال ۱۳۱۵ فردی بلژیکی به نام ران لوترفلد به مطالعه در رابطه با تاسیس بورس در ایران پرداخت و پس از آن از طریق تهیه یک اساسنامه داخلی بورس اقدام به ارائه آن به مسئولان ایرانی نمود. اما شرایط ایران در آن زمان و نیز شروع جنگ جهانی دوم سبب شد که بررسی و تاسیس بورس در ایران با تاخیری ۲۵ ساله رو به رو گردد.

شکل گیری تاریخ بورس ایران

تاریخ بورس ایران در سال ۱۳۴۱ در ایران کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه‌ صنعتی و معدنی ایران تشکیل شد و موافقت‌‌نامه‌ اولیه ای در رابطه با تأسیس بورس سهام در این کمیسیون تنظیم شد. در اواخر سال ۱۳۴۱ نیز از بورس بروکسل به سرپرستی دبیر کل این بورس هیئتی به منظور مشارکت در راه اندازی بورس ایران، به ایران دعوت شدند و در نهایت بعد از گذشت ۴ سال در سال ۱۳۴۵ در مجلس ، قانون تشکیل بورس اوراق بهادار به تصویب رسید و به منظور اجرا از طرف وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد.

تقریبا بعد از گذشت یک سال از تاریخ ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، فعالیت بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه‌‌‌‌‌‌‍ صنعتی و معدنی (بزرگ ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ) به صورت رسمی و در تاریخ ۱۵ بهمن سال ۴۶ آغاز شد. از آن سال تاکنون که سابقه بورس در ایران تقریبا به نیم قرن می رسد بورس ایران تغییر و تحول های بسیاری را به خود دیده است.

در طول تاریخ بورس ایران در ابتدا طی سال های ۴۶ تا ۵۷ تعداد شرکت ها و موسسه های حاضر در بورس اوراق بهادار تهران از ۱۰ بنگاه اقتصادی به سرمایه ۶/۲ میلیارد ریال به تعداد ۱۴۲ شرکت با بالغ بر ۳۰۸ میلیارد ریال رسید.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، به ناگهان تعداد شرکت های حاضر در بورس از ۱۰۵ شرکت به ۵۶ شرکت در پایان سال ۶۷ ریزش کرد. علت این امر نیز این بود که بسیاری از بنگاه های اقتصادی زیادی به دولت وابسته بودند. در واقع با ملی شدن بانک ها، بیمه و بعضی از صنایع کشور، بسیاری از بنگاه های اقتصادی از بورس خارج شدند. از دیگر وقایع مهم و موثر بورسی ایران می توان به رکود شدید بازار بورس در طی هشت سال جنگ تحمیلی اشاره نمود.

امروزه در ایران چهار بورس بزرگ کشور زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار به فعالیت مشغول هستند:

• بورس اوراق بهادار تهران: در این بورس، سهام شرکت ها و دیگر اوراق بهادار نظیر اوراق مشارکت مورد خرید و فروش قرار خواهند گرفت.
• فرا بورس ایران: در این نوع بورس نیز شرکت هایی که از سوی بورس اوراق بهادار تهران پذیرش نشده اند فعالیت خواهند داشت.
• بورس کالای ایران: در این بورس خرید و فروش کالاهایی چون محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی و قراردادهای آتی سکه و… انجام خواهد شد.
• بورس انرژی: این نوع بورس را نیز می توان یک بورس تازه تاسیس به شمار آورد که در آن حامل‌های انرژی با محوریت برق، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حامل‌های انرژی مورد داد و ستد قرار خواهند گرفت.

این این مستند فاخر توسط شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس وابسته به سازمان بورس و اوراق بهادار ایران ساخته شده است. این مجموعه تک قسمتی به تاریخ و نحوه شکل گیری بازار سرمایه و بورس در ایران اشاره میکند.