شرکت‌ها بخشی از سود خالص خود در پایان سال مالی را به عنوان سود نقدی به سهامداران پرداخت می کنند و بخش دیگری را تحت عنوان سود انباشته در شرکت نگه می دارند که در حساب سود انباشته در قسمت حقوق صاحبان سهام قرار می گیرد و صرف سرمایه گذاری های شرکت می گردد. بنابراین سود انباشته بخشی از سود خالص شرکت است که به سهامداران پرداخت نمی شود و این مبالغ برای هر سال با مبالغ انباشته سال های قبل جمع می شود. سود انباشته در سمت چپ ترازنامه و زیر ستون حقوق صاحبان سهام ثبت می‌شود.

سود انباشته (Retained Earnings) بخشی از سود شرکت‌هاست که مثل سود سهام در میان سهام‌داران توزیع نشده، بلکه برای سرمایه‌گذاری مجدد در خود شرکت ذخیره می‌شود. این نوع سرمایه در حالت عادی به عنوان سرمایه در گردش شرکت و برای خرید دارایی یا بازپرداخت بدهی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

هدف از سود انباشته چیست؟

از این سود می‌توان در حوزه‌های مختلفی از جمله خرید تجهیزات و ماشین آلات، صرف هزینه برای تحقیق و توسعه، افزایش سرمایه شرکت و سایر فعالیت‌هایی استفاده کرد که می‌توانند موجب رشد شرکت شوند. این سرمایه‌گذاری مجدد در خود شرکت با هدف تحصیل درآمدهای بیشتر در آینده است. اگر شرکت‌ها باور نداشته باشند که می‌توانند به اندازه کافی از این سود انباشته بازدهی بگیرند (یعنی بیش از هزینه‌ی سرمایه‌شان عایدی داشته باشند) معمولاً این سود به عنوان سود سهام یا بازخرید سهام توزیع می‌شود.

افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا اندوخته‌ها معمولا خوشحالی و استقبال سهامداران حقیقی را به‌دنبال دارد، چون تعداد سهام آنها را بدون پرداخت وجهی افزایش می‌دهد. حقیقت آن‌ ‌است‌ که این‌گونه افزایش سرمایه‌ها روی سودآوری شرکت‌ها هم موثر است، زیرا از خروج وجه نقد از شرکت جلوگیری کرده و با فرض مدیریت صحیح، سرمایه در گردش مناسبی را برای روزهای پیش روی شرکت فراهم می‌کند.

نحوه تأثیر گذاری تقسیم سود سهام بر سود زیان انباشته

تقسیم سود یا زیان سهام بین سهامداران می تواند به شکل نقدی یا در قالب سهم باشد ؛ در هر دو صورت تقسیم آن ها می تواند میزان سود و زیان انباشته شرکت را کاهش دهد . پرداخت سود سهام به صورت نقدی در واقع باعث خروج وجه از شرکت می شود و حجم ترازنامه و دارایی شرکت را کاهش خواهد داد ، چرا که شرکت بخشی از سرمایه در گردش خود را از دست می دهد . اما زمانی که سود سهام به صورت سهم به افراد پرداخت می شود نیازی به خروج وجه از حساب های شرکت نبوده و تنها بخشی از سود انباشته به سهام و سایر حساب های مربوط به سرمایه پرداخت شده اضافی تبدیل می شود . این شیوه از تخصیص سود بر حجم کلی ترازنامه تأثیر نمی گذارد ولی ارزش هر سهم را کاهش خواهد داد .

آیا درآمدها بر سود و زیان انباشته تأثیر می گذارند؟

هرگونه تغییر در خالص درآمدها به طور مستقیم بر تراز سود انباشته تأثیر گذار خواهد بود ، این تأثیر تا حدی است که افزایش یا کاهش در خالص درآمد ها یا تداوم در افزایش آن ها ، مسیر را برای سود یا زیان ده بودن شرکت کاملاً هموار خواهد ساخت . البته باید گفت که این حساب همیشه سود آور نخواهد بود و در مواردی ممکن است به خاطر زیان های انباشته عددی بزرگ و منفی را به خود بگیرد . به این منظور مدیران شرکت ها باید دقت کنند تا میزان فعالیت شرکت را به سطحی برسانند که زیان ‌ده نباشد و عوامل تأثیرگذار بر سود انباشته را شناسایی کرده و روی آن ها متمرکز شوند .

در حالت عادی عواملی که بر روی درآمد تأثیر گذارند سود خالص را نیز تحت تأثیر قرار می دهند ، به عنوان مثال می‌توان از سود حاصل از فروش ، بهای تمام شده کالای فروش رفته ، استهلاک ، هزینه های سربار و سایر مخارج اجرایی به عنوان برخی از عوامل تأثیرگذار بر درآمد و همچنین سود انباشته اشاره کرد . البته این موارد تنها به جریان های پولی محدود نمی شود بلکه می‌تواند عوامل غیر پولی چون کاهش در ارزش دفتری یا ارزش دارایی های شرکت را نیز شامل شود .

نحوه محاسبه سود و زیان انباشته حسابداری

سود انباشته پایان دوره = سود انباشته‌ی ابتدایی دوره + خالص درآمد و زیان – سود سهام نقدی – سود سهمی

سود و زیان انباشته ابتدای دوره :

در انتهای هر سال مالی سود و زیان انباشته به عنوان درآمد تجمیعی سال قبل با درآمد سال جاری منهای سود سهام پرداختی به سهامداران در ترازنامه منعکس می شود . در سال مالی بعدی میزان سود انباشته در سال قبل به عنوان سود و زیان انباشته در ابتدای سال مالی جدید منظور می گردد. تراز سود انباشته ممکن است همیشه یک عدد مثبت نباشد چون این عدد می‌تواند نشان‌گر این باشد که خالص زیان دوره‌ جاری از تراز آغازین سود انباشته بزرگ‌تر است. علاوه بر این، توزیع حجم زیادی از سود سهام که از تراز سودانباشته فراتر برود هم می‌تواند باعث منفی شدن این عدد بشود.

نکته قابل توجه این است هرچه تراز سود انباشته در صورت مالی شرکت بیشتر باشد، این سهم می تواند جذابیت بیشتری برای سرمایه گذاری داشته باشد. چرا که وجود سود انباشته بالا در صورت مالی شرکت می تواند نوید دهنده افزایش سرمایه شرکت از این محل ، در آینده باشد و یا حتی این سود می تواند تبدیل به سود نقدی گردد و بین سهامداران توزیع شود. پس به نظر می رسد یکی از فاکتورهایی که هنگام خرید سهام یک شرکت باید مد نظر قرار داده شود همین سود انباشته می باشد.