یکی از انواع شاخص که مورد سنجش اهالی بازار سرمایه قرار می گیرد شاخص ۳۰ شرکت بزرگ می باشد . واژه «شاخص» ترجمه کلمه انگلیسی (Index) است. همانطور که از اسم آن بر می آید، این واژه در مفهوم کلی به معنای نماگر یا نشانگر و بیانگر عددی است که شما با استفاده از آن می‌توانید تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغییر را طی یک بازه زمانی خاص، مشاهده کنید. برای مثال فرض کنید شما صاحب یک کسب و کار هستید، برای رصد کردن رشد کسب و کارتان به یک یا چند مشخصه نیاز دارید که با نگاه کردن به یک یا چند عدد سریعا متوجه شوید اوضاع کسب و کار شما خوب است یا بد!

در زندگی روزمره هم بارها نام شاخص را در زمینه های دیگر شنیده اید مانند شاخص آلودگی هوا یا شاخص امید به زندگی و …. در واقع با بررسی یک شاخص می‌توانید وضعیت و نوسانات متغیرهای تشکیل دهنده آن شاخص را به طور کلی و خلاصه شده بررسی نمایید. معمولاً یکی از معیارهای رکود و یا رونق اقتصادی در بازار سرمایه از طریق شاخص‌ها مشخص می‌شود؛ به بیان دیگر فعالان بازار سرمایه از این طریق مشاهده و مقایشه شاخص ها می‌توانند وضعیت کلی بازار را بسنجند و حتی تغییرات احتمالی قیمت‌ها را در آینده دنبال کنند.

تاریخچه شکل گیری شاخص ۳۰ شركت بزرگ :

به طور کلی شاخص های بورسی ، نماگرهایی هستند که وظیفه عیان ساختن شرایط عمومی قیمت یا بازدهی در میان تمام یا گروهی از شرکتهای پذیرفته شده در بورس را بر عهده گرفته اند. از این رو می توان شاخص را نماگری نامید که نشان دهنده سطح عمومی پارامتری مشخص (به طور معمول قیمت یا بازدهی) در میان گروهی از متغیرهای مورد بررسی (تمام یا گروهی از شرکت ها) است. در بازار بورس تهران برای نشان دادن اطلاعات متفاوت از کلیت بازار شاخص های مختلفی تعریف شده است که هر کدام از آنها بنا به تعریفی که برایشان در نظر گرفته شده است از پارامترهای مختلف و فرمول ریاضی متفاوتی تشکیل شده اند.

شركت بورس اوراق بهادار از سال ۱۳۸۷ پیگیر طراحی شاخص های جدید شد تا اینكه یكسال بعد از عملیاتی شدن شاخص سهام شناور آزاد، شاخص ۳۰ شرکت بزرگ هم بكار گرفته شد. شاخصی كه می تواند نماگر وضعیت واقعی بازار سهام كشور و جایگزین شایسته ایی برای دیگر شاخص ها باشد.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ كه طبق استانداردهای جهانی طراحی شده بر مبنای عدد ۱۰۰۰ واحدی در بورس تهران به طور رسمی بكارگرفته شد، این اتفاق طبق مصوبه ۲۶ مرداد سال ۱۳۸۸ شورای بورس و انجام كارهای فنی و همچنین طی دوره آزمایشی چهارماهه ( از اردیبهشت تا پایان مرداد ۸۹ ) رخ داده است.

شاخص TEFIX30 یا همان شاخص ۳۰ شرکت بزرگ شاخصی است كه به صورت میانگین وزنی و بر اساس سهام شناور آزاد محاسبه می‌شود و عملكرد ۳۰ شركت بزرگ پذیرفته شده در بورس تهران را اندازه‌گیری می‌كند، این در حالی است كه در عمده بورس های دنیا به جای بكارگیری شاخص كل از شاخص های انتخابی مانند S&P 500 استفاده می شود كه بیانگر وضعیت واقعی شرایط روز بازارهای سهام هستند. برای مطالعه این شاخص می توانید به مقاله ” شاخص S&P500 چیست و چگونه کار می کند؟ ” مراجعه نمایید.

از سوی دیگر انتخاب شرکت‌ها براساس ارزش بازار و معیارهای نقدشوندگی انجام می‌شود . بر این اساس ۱۰۰ شركت بزرگ پذیرفته شده در بورس تهران بر اساس ارزش بازار و به ترتیب نزولی فهرست می‌شوند و از میان آنها، ۳۰ شركت كه دارای شرایطی هستند به عنوان سهام زیر مجموعه شاخص ۳۰ شركت بزرگ انتخاب می‌شوند .

شرایط انتخاب شرکت ها در شاخص ۳۰ شرکت بزرگ :

• شرایط شامل گذشت حداقل سه ماه از پذیرش و معامله سهام شركت ها در بورس تهران،
• ارزش ماهانه معاملات آن در ۶ ماه گذشته بیش از ۲۵ درصد میانگین ارزش ماهانه معاملات ۱۰۰ شرکت بزرگ در همان دوره باشد (برای سهامی كه كمتر از ۶ ماه از تاریخ پذیرش آن‌ها می‌گذرد، این دوره به ۴/۳ دوره‌ای كه سهم پذیرفته شده است، تغییر می‌یابد)
• درصد سهام شناور آنها کمتر از ۱۰ درصد نباشد

این در حالی است كه تعداد سهام شركت‌‌ها در شاخص، آخرین تعداد سهام ثبت ‌شده شركت است كه در بازنگری فصلی، مدنظر قرار خواهد گرفت.

مزيت هاي شاخص ۳۰ شركت بزرگ

• در حالي که شاخص كل بورس ناشي از محاسبه ارزش روز همه شركت ها و حتي شركت هايي است كه معامله نمي شوند ، اين شاخص دقيق تر و كامل بوده و متشكل از ۳۰ شركت بزرگ و نقد شونده است.
• سهام محاسبه شده در شاخص ۳۰ شرکت بزرگ ، از ميان ۱۰۰ شركت بزرگ داراي ارزش معاملات بالا انتخاب شده اند.
• در اين شاخص از سهام شناور آزاد اندك شركت ها به همراه مالكيت ضربدري استفاده نشده است
• برخلاف شاخص كل بورس در شاخص ۳۰ شرکت بزرگ درصد تاثير وزن شركت‌ها در شاخص بر اساس ضريب سرمايه، به ۱۵ درصد ارزش بازار محدود مي‌شود و تحت تاثير شركت هاي خاص نيست.

ورود و خروج شرکت ها در لیست شاخص ۳۰ شركت بزرگ در هر دوره فصلي بر اساس اطلاعات و وضعيت معاملاتي ۶ ماهه مورد بررسي قرار مي گيرند. در اين بررسي ها مواردي چون كسري سهام شنارو آزاد و نقدشونگي شركت ها مورد توجه قرار خواهد گرفت اما جابجايي ها چندان زياد نبوده و حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد شركت ها را شامل مي شود. اطلاعات مربوط به سهام جديد وارد شده به شاخص از جمله، درصد سهام شناور و تعداد سهام منتشره طي يك اعلاميه رسمي به بازار اعلام مي‌شود. بازنگري نيز پس از يك هفته، اجرايي خواهند شد.

بازنگري ها به صورت فصلي و در سومين چهارشنبه ماه‌هاي خرداد، شهريور، آذر و اسفند و بر اساس ارزش بازار شناور و ارزش معاملات ۶ ماهه منتهي به تاريخ بازنگري، انجام مي‌شود. تعداد سهام منتشره هر شركت نيز تعدادي سهامي است كه در بورس تهران پذيرفته شده است و سهام جديد منتشر شده در صورتي در محاسبات شاخص ۳۰ شركت بزرگ لحاظ مي‌شود كه حداقل دو روز قبل از بازنگري توسط بورس تهران به طور رسمي، تائيد شده باشد. قيمت موثر در بازنگري نيز قيمت پاياني محاسبه شده در روز بازنگري است

سهام شناور مورد استفاده در محاسبه شاخص ۳۰ شركت بزرگ هم به صورت فصلي مورد بازنگري قرار مي‌گيرد. وزن هر شركت در شاخص ۳۰ شركت بزرگ به وسيله ضريب سرمايه تعيين مي‌شود كه اين ضريب براي همه شركت‌ها در شاخص ۳۰ شركت بزرگ ، ۱۵ درصد تعيين شده است. ضريب سرمايه به صورت سالانه و در سومين چهارشنبه اسفندماه هر سال بازنگري خواهد شد. 

كيمته شاخص مي‌تواند علاوه بر بازنگري‌هاي فصلي، در موارد خاص كه عواملي باعث تاثير‌گذاري بر يك يا چند سهم زير مجموعه شاخص شده است، تركيب شاخص را مورد بازنگري قرار دهد. از جمله اين موارد خاص انتشار سهام جديد از محل سهام جايزه، انتشار سهام جديد از محل آورده نقدي، انتشار سهام جديد از محل آورده نقدي و سهام جايزه، تغيير ضريب سهام شناور آزاد و تغيير ضريب سرمايه است.

آنچه که در معارفه شاخص ۳۰ شرکت بزرگ مطرح شده است بیان میکند که شاخص ۳۰ شرکت بزرگ هر ۸۰۰  ثانيه محاسبه و منتشر مي‌شود و با اين اوصاف شاخص جديد بورس منطبق با استانداردهاي جهاني بوده و در آينده می تواند نماينده رسمي و واقعي بازار سهام كشور باشد. همچنین از اهداف طراحی این شاخص تعریف ابزارهای جدیدی مانند آپشن و فيوچر بر روی این شاخص است تا به مانند ديگر بورس ها امكان معامله بر روي شاخص هم وجود داشته باشد. شاخص ۳۰ شركت بزرگ ، معيار مناسبي براي طراحي ابزارهاي مبتني بر شاخص از جمله صندوق و ابزار مشتقه و همچنين ابزار مناسبي (Benchmark)  براي مديريت دارايي است.

فهرست ۳۰ شركت تشكیل دهنده شاخص ۳۰ شرکت بزرگ و همچنین تغییرات شاخص ۳۰ شرکت بزرگ را با کلیک بر روی “شاخص ۳۰ شرکت بزرگ” ملاحظه تمایید.

ممنون از اینکه وقت گذاشتید و این مطلب را مطالعه نمودید. اگر این مقاله برای شما مفید بوده است لطفا آنرا با دوستان خود به اشتراک بگذارید. همچنین در قسمت بالا با رای دادن به این مطلب ما را در بهبود کیفیت مطالب یاری نمایید.